به گزارش یزدفردا؛ فقر شهری دیگر به بیکاری محدود نمیشود؛ امروز حتی شاغل بودن نیز نمیتواند مانعی در برابر سقوط به زیر خط فقر باشد. تازهترین دادههای مرکز آمار نشان میدهد که اگرچه نرخ کلی بیکاری در بهار ۱۴۰۴ حدود ۷.۳ درصد ثبت شده، اما تصویر واقعی برای جوانان بسیار نگرانکنندهتر است.
برای گروه ۱۵ تا ۲۴ سال، بیکاری به مرز ۱۹.۷ درصد رسیده؛ یعنی از هر پنج جوان فعال، یک نفر همچنان بیرون از بازار کار مانده است. در گروه ۱۸ تا ۳۵ سال نیز نرخ بیکاری ۱۴.۵ درصد گزارش شده؛ عددی که نشان میدهد موتور اصلی نیروی کار کشور در معرض فرسایش قرار دارد.
این روند در تابستان ۱۴۰۴ نیز ادامه یافته است: نرخ بیکاری کل ۷.۴ درصد، اما بیکاری جوانان همچنان بالای ۱۹ درصد. شکاف میان نرخ بیکاری کل و نرخ بیکاری جوانان بهوضوح نشان میدهد که مسئله اصلی اقتصاد ایران نه بیکاری عمومی، بلکه بحران بیکاری جوانان است؛ بحرانی که اگر در مرکز سیاستگذاری قرار نگیرد، تبعات بلندمدتی برای آینده بازار کار خواهد داشت.
اما آمار بیکاری تنها نیمه ماجراست. نیمه دیگر در میزان فقر در خانوادههای شاغل دیده میشود. گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد که در سال ۱۴۰۲ خط فقر برای یک خانواده سهنفره حدود ۸.۳ میلیون تومان بوده و با لحاظ تورم ۱۴۰۳، این رقم به بیش از ۱۱.۲ میلیون رسیده است. در تهران اما شرایط کاملاً متفاوت است: محاسبات رسمی نشان میدهد که خط فقر در پایتخت در سالهای ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ بالاتر از ۳۰ میلیون تومان بوده و در ابتدای ۱۴۰۴ نیز تغییر محسوسی نکرده است.
اینها یعنی جوانی که بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان درآمد دارد، عملاً امکان پسانداز، تشکیل خانواده یا حتی اجاره یک واحد کوچک را ندارد. اجاره یک خانه ۶۰ متری معمولی در تهران بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان است؛ رقمی که بخش بزرگی از جوانان را زیر خط فقر شهری نگه میدارد.
تصویر نگران کننده از اشتغال جوانان ایرانی
در بازار کار نیز اوضاع چندان بهتر نیست. بخش قابل توجهی از شاغلان در وضعیت «اشتغال ناقص» قرار دارند؛ طبق گزارش بهار ۱۴۰۴، بیش از ۶.۶ درصد کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کردهاند اما خواستار کار بیشتر بودهاند. در مقابل، ۴۰ درصد شاغلان بیش از ۴۹ ساعت در هفته کار کردهاند. این الگو تصویری روشن از بازار کار امروز نشان میدهد: یا کار کم است و ناکافی، یا کار زیاد است و فرساینده.
نرخ مشارکت اقتصادی نیز در تابستان ۱۴۰۴ تنها ۴۰.۸ درصد بوده؛ یعنی بخش بزرگی از جمعیت بالقوه کار یا امیدی به یافتن کار ندارد یا انگیزهای برای ورود به بازار ندارد. این «ناکامی پنهان» شاید خطرناکتر از رقم رسمی بیکاری باشد.
در چنین فضایی، آینده جوانان بیش از هر زمان دیگری نامطمئن است. بسیاری با وجود اشتغال، حتی با دو شغل، توان پوشش هزینههای پایه را ندارند.
روایت یعقوب ۲۵ساله نمونهای از یک وضعیت جمعی است: «دو شغل دارم؛ پیک شب و کمک فروش روز. آخر ماه، بعد از هزینه موتور، غذا و کرایه، فقط قرض میماند. زندگی یعنی نقشه کشیدن برای زنده ماندن.»
نتیجه چنین چرخهای روشن است: جوانان ازدواج را عقب میاندازند، فرزندآوری را به تعویق میگذارند، یا به مهاجرت فکر میکنند. آنها آینده را نه بهخاطر تنبلی، بلکه بهخاطر نبود چشمانداز کنار میگذارند. نسلی که باید موتور اقتصاد باشد، امروز در وضعیت تعلیق مانده و این تعلیق نهتنها رشد اقتصادی، بلکه امید اجتماعی را نیز تهدید میکند.
- نویسنده : یزدفردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
دوشنبه 15,دسامبر,2025